Diabetes en ramadan
De heilige maand ramadan valt op de negende maand van de maankalender. Het is één van de vijf pijlers van de islam. Ramadan omvat een maand lang elke dag vasten, tussen zonsopgang en zonsondergang. Vasten is een belangrijk onderdeel van de ramadan en stelt moslims in staat zich aan hun geloof te wijden. Echter wordt vasten niet voor iedereen aangeraden, waaronder personen met diabetes omwille van de gezondheidsrisico's. De Koran geeft aan dat er geen gedrag mag gesteld worden dat de eigen gezondheid schade berokkent. Zorgverleners en personen met diabetes die na overleg met de behandelend arts toch beslissen om mee te doen aan de ramadan, kunnen op deze pagina informatie terugvinden om op zo'n veilig mogelijke manier deel te nemen.
Ramadan vindt ieder jaar 10 à 11 dagen eerder plaats. Dit betekent dat de duur van het vasten en de klimaatomstandigheden variëren naargelang de tijd van het jaar waarin de ramadan plaatsvindt. Deze factoren kunnen het risico verhogen bij kwetsbare personen zoals diegene met slecht geregelde diabetes.
In 2024 gaat de ramadan door van zaterdag 9 maart tot en met maandag 8 april.
Visuele educatiemap Ramadan helpt zorgverleners en moslims met diabetes door ramadan.
Goede voorbereiding verkleint risico op ontsporing bloedsuikerwaarden
De map werd gemaakt door Ziekenhuis Netwerk Antwerpen en de Diabetes Liga. Diëtiste en diabeteseducator Malika El Moussaoui van ZNA Middelheim nam het initiatief.
“Deze map geeft een antwoord op de vragen die moslims met diabetes elk jaar opnieuw stellen over de ramadan. Om zorgverleners vertrouwd te maken met de eigenheden daarvan, hebben we een heel visuele educatiemap en folder uitgewerkt. Zo krijgen zorgverleners en mensen met diabetes toegankelijke informatie en wordt het makkelijker om het advies na te leven.”
De Diabetes Liga wil zorgverleners en personen met diabetes beter informeren over 'diabetes en ramadan'. Hieronder zijn daarom verschillende educatiematerialen opgelijst die kwalitatief werden bevonden.
Ben je zorgverlener en wil je graag personen met diabetes informeren over ramadan? Bekijk dan zeker onderstaande infomaterialen.
Ben je op zoek naar (educatie)materiaal dat hieronder niet werd opgelijst? Laat het ons weten via infolijn@diabetes.be. Wij brengen graag in kaart welke noden zorgverleners/patiënten hebben om jou in de toekomst nog beter te kunnen informeren.
International Diabetes Federation (IDF) en Diabetes and Ramadan International Alliance (DAR)
PDF/Video (2021) - Vasten met diabetes kan leiden tot complicaties. Het is daarom belangrijk dat de beslissing om al dan niet te vasten op individuele basis wordt genomen in overleg met een zorgverlener, rekening houdend met de ernst van de ziekte en het risiconiveau. Ondersteund door Servier. Beschikbaar in het Engels, Frans, Bengaals, Arabisch, Turks en Urdu.
Nederlandse Diabetes Federatie
Toolbox (2021) - De NDF heeft een digitale ramadan-toolbox ontwikkelt zodat zorgverleners het gesprek over diabetes en ramadan kunnen aangaan en zo een optimale ondersteuning aan personen met diabetes kunnen bieden. De toolbox stelt ook een medicatiekaart ter beschikking.
European Association for the Study of Diabetes (EASD)
E-learning - Aan de hand van praktische casussen laat deze cursus je kennismaken met internationale richtlijnen voor het behandelen van personen met diabetes type 1 of type 2 voor, tijdens en na de ramadan.
Diabetes and Ramadan International Alliance (DAR)
DAR HCP Academy (2021) - Dit platform, te raadplegen via een webapplicatie of smartphone (Android/iOS), informeert zorgverleners over de laatste nieuwigheden.
Ramadan Nutrition Plan (RNP - 2017) - Dit platform is ontworpen om zorgverleners te helpen bij het individualiseren van medische voedingstherapie (MNT) voor hun patiënten met diabetes.
Carbs & Cals - World Foods
Uitgave van Salma Mehar, Dr Joan St John, Chris Cheyette & Yello Balolia - Ondersteund door Diabetes UK (2020) - Dit Engelstalig boek (betalend) geeft bij typische Afrikaanse, Arabische, Caribische en Zuid-Aziatische voedingsmiddelen/gerechten het aantal suikerklontjes, koolhydraten (in g), calorieën (in kcal) en vetten (in g) bij drie verschillende portiegroottes weer.
Association of Diabetes Care & Education Specialists (ADCES)
PDF (2020) - Deze hand-outs geven informatie om op een veilige en gezonde manier deel te nemen aan de ramadan. Er zijn hand-outs specifiek gericht naar zorgverleners en specifiek naar personen met diabetes. Beschikbaar in het Engels.
Diabetes and Ramadan International Alliance (DAR)
DaR SaFa Applicatie (2021) - De Applicatie geeft inzicht in allerhande aspecten van de ramadan (voeding, beweging, medicatie ...) en beoogt een persoonlijk advies te geven aan personen met diabetes die wensen deel te nemen aan de ramadan.
Diabetes UK
Webpagina (2021) - Deze webpagina bevat informatie voor personen met diabetes die aan vasten denken. Het geeft tips om de kans op ziek worden te verkleinen als je besluit te vasten en wanneer het niet raadzaam is om niet te vasten. Er zijn ook 'factsheets' in verschillende talen beschikbaar (Engels, Arabisch, Bengali en Urdu).
Meer info over diabetes en ramadan
Video (2014) - Deze video werd ontwikkeld om advies te geven over veilig vasten tijdens de ramadan, en verwijst naar passages uit de heilige tekst van de Koran die een gezonde levensstijl ondersteunen. Beschikbaar in het Engels, Bengaals, Punjabi en Urdu.
Diabetes Voice
Webpagina (2019) - Dit artikel biedt een antwoord op verschillende vragen over het vasten bij ramadan wanneer je diabetes hebt. Beschikbaar in het Engels, Frans en Spaans.
De Diabetes Infolijn informeert!
Ontdek hiernaast in een video van de Diabetes Infolijn wat de aandachtspunten zijn voor personen met diabetes die deelnemen aan de ramadan.
Zit je nog met vragen?
Contacteer dan de Diabetes Infolijn (0800 96 333 of via mail)